مشهد طرقي؛ جاذبه بكر گردشگري شيروان/ نجواهاي باستاني مردماني اصيل

به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان شیروان از شهرستان‌های استان خراسان شمالی محسوب مي شود که با وسعت سه هزار و 789 كيلومتر مربع از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به شهرستان اسفراین، از شرق به شهرستان فاروج و از غرب نيز به بجنورد محدود می‌شود.

شيروان مرکز اين شهرستان 157 هزار نفري است؛ شهري که در دره رود مرزی اترک ما بین کوه‌های کپه‌داغ و آلاداغ واقع شده و دارای آب و هوای نسبتا سرد در زمستان و گرم و معتدل در تابستان است.

شيروان در زمان حکومت طاهریان، صفاریان و سامانیان، یکی‌از آبادی‌های پرجمعیت و آباد بوده‌ به گونه اي كه بر اساس اسناد تاريخي سلطان محمود غزنوی در بازگشت از هندوستان از مسیر راه مشهد طُرقی- شیروان، یک شبانه روز در روستاهای دهستان گلیان شیروان، اردو زده است.

در 22 کیلومتری غرب شیروان و در دامنه کوههای زیبای شاه جهان روستایی واقع است که آن را مشهد طرقی یا با تلفظ عامیانه مشترقی می نامند.

مشهد طرقی از دوکلمه مشهد و طرقی به معنای راه مشهد تشکیل شده و با توجه به وجه تسمیه عربی آن، قدمتی حداقل هزار و 400 ساله برابر با قرن اول هجری و فتح ایران به دست اعراب را به ذهن متبادر می سازد.

در برخی کتب تاریخی از آن تحت نام شهر مشهد طرقی یاد شده است و به نظر می رسد با توجه به آثار باقی مانده از بقایای این شهر قدیمی قدمت آن به مراتب بیشتر از هزار و 400 سال بوده و نامی غیر از اسم عربی امروزی داشته و توسط اعراب به نام فعلی تغییر يافته است.

گویش مردم این منطقه فارسی میانه یا به اصطلاح عرف محلی تاتی است، هنوز کلمات بسیاری که تنها در کتب لغت باید آنها را جستجو کرد، در محاوره و مکالمات مردم این منطقه یافت می شود. مثلا آنان به جای کلمه عربی ظروف از کلمه جیگاوا(جایگاهها) استفاده می کنند، هنوز گلابی را امرود می نامند و صبح زود را پیگه( پگاه) می خوانند، سحر ماه رمضان را پی شوم(پس از شام یا شب) گویند و به گرفتن عروسی نیز در اين روستاي باستاني توی گفته می شود.

در امر به پیاده شدن از مرکب، حتی در کهن شهرهای خراسان قدیم مثل نیشابور و سبزوار از کلمات غیر متجانسی مثل"به ترو" یا"وترو" استفاده می شود اما زیباترین کلمه در این مورد در این روستا به کار برده می شود آنان در درخواست از شخص برای پیاده شدن از مرکب می گویند:"فری" که معادل فرودآی بوده و به مراتب زیبا تر از کلمات بکاربرده شده در شهرهای خراسان قدیم است، افسوس که این گویش زیبا و تاریخی نیز کم کم به بوته فراموشی سپرده می شود.

در حدود پنج کیلومتری مشهد طرقی کنونی حرم و بقعه متبرکه امامزاده محمد رضا فرزند حضرت موسی ابن جعفر(ع) قرار دارد که شهر تاریخی مشهد طرقی و بقایای آن نیز در مجاورت آن واقع گردیده است.

نكته جالب اين است كه در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان امروزی محله ای با نام سرخ وجود دارد که به مشهد طرقی معروف است

طبق نقل تاریخی، این شه چهار هزار نفره، پس از مقاومت در برابر ماموران مالیاتی نادر شاه افشار توسط سربازان وی ویران شد و گروهی از مردم آن، به عشق آباد؛ پایتخت ترکمنستان امروزی فرار كرده و هم اکنون نیز در این شهر محله ای با نام سرخ وجود دارد که به مشهد طرقی معروف است.

در اين جريان عده ای هم به روستاها و کوههای مجاور می روند و کم کم به مشهد طرقی علیای امروزی بازگشته و قلعه ای احداث نموده و در آن ساکن می شوند.

با توسعه این روستا، مشهد طرقی سفلی در حدود دو کیلومتری قسمت علیای آن شکل گرفته که در اصطلاح محلی آن را حصار می گویند، در انتهای این آبادی یکی از بهترین جاذبه های گردشگری خراسان شمالی واقع شده است که آن را  زو می نامند.

زو مشهد طرقی دره ای زیبا و دل انگیزاست در میان کوههای احاطه شده توسط روستا های فجر آباد، زوارم، تبریان، گلیان و سرخ قلعه اسفراین با چشم اندازهای ناب، خیره کننده، بی بدیل و کوههای سر به فلک کشیده، دره های عمیق و سروهای کوهی روییده در میان صخره ها.

رایحه گیاهان دارویی  آن مشام جان آدمی را نوازش می دهد و در بهار که رودخانه فصلی آن جاری است زیبایی فوق العاده ای ‍‍دارد.

چاه سیاه در انتظار غارنوردان و کوهنوردان

در ارتفاعات میانی آن حفره ای طبیعی قرار دارد که به آن چاه سیاه می گویند، هنوز کسی موفق به ورود کامل به آن و کشف این پدیده طبیعی نشده است.

علی اصغر کشاورز یکی از اهالی محل تا حدود 15 متری آن ورود پیدا کرده اما به علت نداشتن تجهیزات از ادامه راه صرف نظر كرده است.

وی عمق آن را حدودا 60 الی 70 متر برآورد می کند، اما به نظر مي رسد بهتر است بهترين راه براي كشف اين غار اقدام گروه فنی هیئت کوهنوردی خراسان شمالی براي کشف این جاذبه طبیعی باشد.

با اطمینان می توان گفت كه اگر مسئولین گردشگری استان از نزدیک چشم اندازهای بی بدیل زو مشهد طرقی را مشاهده می نمودند قطعا نام آنرا در صدر مکان های هدف گردشگری خراسان شمالی قرار می دادند.

مشهد طرقی زیبا، این دیار کهن، اکنون با جاذبه زیارتی حرم امام زاده جلیل القدر( سلطان محمد رضا(ع) از سلاله ی اهل البیت(ع ) و جاذبه سیاحتی جلگه حاصل خیز، باغ های سر سبز و فرح بخش، چشمه های جوشان،  قلعه ای تاریخی، مردمی صمیمی و خون گرم و شهره در مهمان نوازی و"زو " این پدیده شگفت انگیز طبیعت آماده است قدوم گردشگران هم وطن و هم استانی را گرامی دارد.